به گزارش مشرق، اخیرا نمایندگان عضو کمیسیون تلفیق مجلس در جریان تصویب قانون بودجه ۱۴۰۰ به منظور تنوع بخشی به سبد سوخت حمل و نقل با افزودن ۲ میلیون تن LPG موافقت کرده و بخشی از بند الحاقی ۲ تبصره ۱ لایحه بودجه را به تصویب رساندند. متن این مصوبه به شرح است:

"وزارت نفت از طریق شرکت‌های تابعه ذی‌ربط مجاز به خرید گازمایع از کشورهای دیگر و یا تهاتر آن با بنزین و گازوییل از شرکت ملی نفت ایران و یا سایر شرکت‌های تابعه وزارت نفت می‌باشد و معادل وزنی گاز مایع خریداری یا تهاتر شده، نفت گاز یا بنزین صادر می‌نماید، تمام عواید حاصل، به حساب شرکت تابعه ذی‌ربط آن وزارت‌خانه واریز می‌گردد. قیمت هر کیلوگرم گازمایع تحویلی به شرکت‌های توزیع‌کننده برابر دوسوم قیمت یک لیتر بنزین سهمیه‌ای تعیین می‌گردد".

حال نمایندگان مجلس باید درباره مابقی این موضوع که درباره افزودن دو میلیون تن LPG به سبد سوخت کشور است تصمیم‌گیری کنند. اما پس از تصویب این بند از قانون، بخشی از بدنه وزارت نفت برای زیر سوال بردن طرح مجلس برای جبران کسری بودجه دولت مبنی بر مصرف LPG در خودروها و صادرات بنزین و گازوییل معادل آزاد شده، به انتشار گزارش­هایی در این باره پرداخته­‌اند.

البته دلیل اصلی مخالفت با طرح اتوگاز به تعارض منافع وزارت در مصادره ۱۰۰ درصدی از درآمدهای صادرات LPG برمی‌گردد و به همین دلیل حاضر به تخصیص LPG برای مصرف داخلی آن در خودروها نیست.

در ادامه به بررسی تناقضات موجود در گزارش­‌هایی که در مخالفت با توسعه اتوگاز منتشر شده پرداخته می­‌پردازیم.

*اختلاف قیمت بنزین و LPG در دوران بی‌ثباتی بازار نفت نباید ملاک قرار گیرد

پس از شیوع کرونا و با اعمال سیاست­‌های فاصله‌گذاری اجتماعی و محدودیت تردد خودروها که توسط دولت­‌ها در دنیا اعمال شد، خانه‌نشینی و کاهش رفت‌وآمد مردم در کشورهای دنیا، تأثیر زیادی بر مصرف انرژی در این دوره زمانی داشته است؛ به طوری که تقاضا برای انواع سوخت­ جهت تأمین انرژی حمل و نقل کاهش یافت.

یکی از تأثیرپذیرترین منابع انرژی در این دوره زمانی، بنزین بوده است که با ایجاد محدودیت‌های تردد و رفت‌وآمدها، تقاضا برای این سوخت کاهش چشم‌گیری پیدا کرد و در نتیجه قیمت آن در با توجه به ملاحظات نظام عرضه و تقاضا، کاهش یافته است. برای مثال مصرف بنزین در ۷ ماهه سال کرونایی ۹۹ در ایران کاهش ۳۰ درصدی داشت. این درحالی است که فقط در ماه فروردین میانگین مصرف بنزین در کشور به دلیل اجتناب از سفرهای نوروزی و کاهش رفت و آمد روزانه متوسط ۵۰ میلیون لیتر کاهش را نشان می‌دهد.

با این تفاسیر اما عده­‌ای بین دوره شیوع ناگهانی ویروس کرونا و سایر زمان­‌ها در مصرف سوخت تفاوتی قائل نیستند و صرفا بازه زمانی شیوع کرونا را ملاکی برای مقایسه و محاسبات اقتصادی خود مبنی بر توسعه یا عدم توسعه اتوگاز قرار می‌دهند، حال آنکه با گذشت زمان، تحت تاثیر تزریق واکسن کرونا به بخش‌های مختلف جامعه، محدودیت‌های حمل و نقل برداشته خواهد شد و تقاضا برای بنزین به روال عادی بازخواهد گشت. بازگشت تحولات حوزه انرژی به دوره ماقبل کرونا در افزایش مصرف بنزین در کشور نسبت به ماه‌های اولیه شیوع کرونا قابل مشاهده است.

*اختلاف قیمت جهانی بنزین و LPG از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰

همانطور که در جدول ۱ و تصویر ۱ قابل مشاهده است، میانگین قیمت جهانی گازمایع (LPG) در شرایط عادی و غیرکرونایی ۱۵۰ دلار کمتر از قیمت بنزین است و این موضوع باعث ایجاد درآمد برای کشور از طریق مصرف LPG در خودروها و صادرات بنزین و گازوییل آزادشده می­‌شود.

جدول و نمودار زیر اختلاف قیمت ۷ ساله بنزین و گازمایع تا سال ۲۰۲۰ را نشان می‌­دهد. این قیمت‌ها در شرایط غیرکرونایی و ثبات بازار نفت وجود داشته و قاعدتا این ارقام باید مورد استناد قرار بگیرد نه اعداد مربوط به دوره زمانی که بازار نفت به صورت غیرطبیعی از تعادل خارج شده است.

جدول ۱ – تفاوت قیمت بنزین و LPG

تصویر ۱- نمودار اختلاف قیمت بنزین و گازمایع

با توجه به نمودار به طور میانگین، قیمت جهانی LPG به ازای هر تن ۱۵۰ دلار کمتر از بنزین است و همین موضوع یکی از دلایل اولویت توسعه اتوگاز به صادرات LPG است. با استفاده از LPG در خودروها می‌توان بنزین و گازوئیل آزادشده را به قیمتی بالاتر صادر کرد و درآمد ارزی دولت را افزایش داد.

*قیمت بنزین و LPG در معاملات بورس انرژی چگونه است؟

با توجه به اعداد و ارقام موجود در بورس انرژی نیز با مقایسه قیمت­‌های بنزین و LPG در ۲ سال اخیر این موضوع مشهود است که قیمت فروش گازمایع حداقل ۱۵۰ دلار به ازای هر تن بیش­تر از بنزین است. این در حالی است که با وجود تحریم‌­ها و عدم امکان صادرات LPG ، معمولا این هیدروکربن در خطوط لوله گاز طبیعی و فلرها هدر می‌رود و می‌سوزد.

تصویر ۲، قیمت عرضه گازمایع (LPG) و بنزین در بورس انرژی در یک دوره زمانی مشابه و قبل از شرایط کرونا را نشان می­‌دهد.

تصویر ۲

با این حال در روزهای گذشته برخی افراد به صورت کاملا غیرکارشناسی، ارزش صادراتی گازمایع را بیشتر از بنزین می‌­دانند. حال سوال اساسی این است که اگر قیمت بنزین کمتر از گازمایع است چرا بسیاری از کشورها به جای بنزین، اقدام به واردات گازمایع و مصرف آن به جای بنزین کرده‌اند؟

شاید صحبت این افراد تا قبل از سال ۲۰۱۲ و عرضه منابع شیل آمریکا به دنیا درست بود؛ اما پس از کشف منابع شیل و عرضه بسیار زیاد LPG توسط آمریکا، بازار این محصول شدیدا تحت تأثیر قرار گرفت. تصویر ۳ میزان تولید LPG کشورهای مختلف را نشان می­‌دهد که مقدار تولید این ماده در آمریکا قبل و بعد از کشف منابع شیل مشخص است.

تصویر ۳